Thoái hóa khớp gối là một dạng bệnh lý xương khớp phổ biến, tiến triển qua nhiều giai đoạn và gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Bệnh vốn thường gặp ở người cao tuổi, nhưng hiện nay, lối sống ít vận động và thói quen sinh hoạt không khoa học đang khiến tình trạng này xuất hiện ở nhiều người trẻ hơn.
Khớp gối là một trong những vị trí dễ bị thoái hóa nhất.
Cấu tạo và vai trò của khớp gối
Khớp gối là một trong những khớp lớn và phức tạp nhất trên cơ thể, giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vận động. Khớp gối bao gồm:
• Xương đùi, xương chày, xương mác và xương bánh chè, cùng các dây chằng và sụn chêm giúp ổn định và bảo vệ khớp.
• Bao hoạt dịch chứa dịch bôi trơn, đảm bảo khớp hoạt động linh hoạt.
Thoái hóa khớp gối là gì?
Thoái hóa khớp gối xảy ra khi lớp sụn giữa các khớp bị mài mòn, khiến xương cọ xát trực tiếp với nhau, gây đau, sưng, cứng khớp và hình thành các gai xương.
Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối
• Tuổi tác: Quá trình lão hóa làm giảm khả năng tự phục hồi của sụn.
• Cân nặng: Thừa cân làm tăng áp lực lên khớp gối.
• Di truyền: Các đột biến hoặc dị tật cấu trúc xương.
• Giới tính: Phụ nữ trên 55 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Chấn thương hoặc vận động quá sức: Thường gặp ở vận động viên hoặc người lao động nặng.
• Một số bệnh lý: Viêm khớp dạng thấp, rối loạn chuyển hóa như thừa sắt, tăng hormone tăng trưởng.
Triệu chứng thoái hóa khớp gối qua từng giai đoạn
• Giai đoạn 1: Không rõ triệu chứng, có thể không gây khó chịu.
• Giai đoạn 2: Đau nhẹ sau vận động, cứng khớp khi không cử động trong thời gian dài.
• Giai đoạn 3: Đau thường xuyên, không gian giữa các xương thu hẹp, sưng khớp sau vận động.
• Giai đoạn 4: Cơn đau nghiêm trọng, sụn bị phá hủy gần như hoàn toàn, khớp trở nên bất động.
Chẩn đoán thoái hóa khớp gối
Quá trình chẩn đoán bao gồm:
• Khám lâm sàng: Đánh giá bệnh sử, triệu chứng, các yếu tố nguy cơ.
• Chụp X-quang: Xác định mức độ tổn thương và sự hiện diện của gai xương.
• Chụp MRI: Đánh giá chi tiết về tổn thương sụn và mô mềm.
Phương pháp điều trị
• Giảm cân: Giảm tải áp lực lên khớp.
• Tập luyện: Tăng cường cơ bắp và duy trì sự linh hoạt.
• Dùng thuốc: Thuốc giảm đau, kháng viêm, hoặc tiêm corticosteroid, axit hyaluronic.
• Vật lý trị liệu: Hỗ trợ cải thiện chức năng vận động.
• Phẫu thuật: Áp dụng trong trường hợp nặng với các phương pháp như nội soi khớp, cắt xương, thay khớp nhân tạo.
Biến chứng thoái hóa khớp gối
Thoái hóa khớp nặng có thể dẫn đến:
• Chấn thương hoặc gãy xương do giảm khả năng giữ thăng bằng.
• Chết tế bào xương, gây đau đớn và cần phẫu thuật.
• Mất ổn định khớp, tổn thương dây thần kinh, hình thành u nang.
• Kéo theo các bệnh lý khác như béo phì, đái tháo đường, tim mạch.
Phòng ngừa thoái hóa khớp gối
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Tập luyện thường xuyên: Vận động vừa phải để bảo vệ khớp.
• Kiểm soát đường huyết: Giảm nguy cơ viêm và tổn thương sụn.
• Tránh chấn thương: Sử dụng đồ bảo hộ khi luyện tập.
• Ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng.
Chăm sóc người bệnh thoái hóa khớp gối
• Chườm đá: Giảm sưng, đau.
• Hỗ trợ vận động: Loại bỏ nguy cơ té ngã, cung cấp dụng cụ hỗ trợ đi lại.
• Chế độ dinh dưỡng: Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau xanh, cá béo.
• Hỗ trợ tinh thần: Giảm căng thẳng, giúp bệnh nhân thư giãn.
Với sự quan tâm đúng mức và phương pháp điều trị phù hợp, thoái hóa khớp gối có thể được kiểm soát, giúp người bệnh duy trì cuộc sống khỏe mạnh và chất lượng hơn.
