Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống bị lệch khỏi vị trí ban đầu, xuyên qua dây chằng và chèn ép vào các rễ thần kinh. Hiện tượng này gây ra những triệu chứng như tê bì và đau nhức, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Thoát vị đĩa đệm thường xuất phát từ chấn thương hoặc quá trình thoái hóa khi đĩa đệm bị nứt, rách. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ đoạn nào của cột sống, nhưng phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng, gây đau lan tỏa từ thắt lưng xuống chân (đau thần kinh toạ).
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Những nguyên nhân chính gây thoát vị đĩa đệm bao gồm:
- Vận động sai tư thế: Làm việc, lao động quá sức hoặc sai tư thế có thể gây tổn thương đĩa đệm và cột sống.
- Tuổi tác: Quá trình lão hóa là nguyên nhân phổ biến nhất, làm đĩa đệm mất nước, thoái hóa và dễ tổn thương.
- Chấn thương vùng lưng: Gây ảnh hưởng trực tiếp đến đĩa đệm.
- Bệnh lý cột sống: Các tật bẩm sinh hoặc mắc phải như gù, vẹo, thoái hóa cột sống.
- Yếu tố di truyền: Gia đình có tiền sử thoát vị đĩa đệm.
Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Cân nặng: Trọng lượng càng lớn, áp lực lên đĩa đệm càng cao, đặc biệt ở thắt lưng.
- Nghề nghiệp: Người lao động chân tay, mang vác nặng hoặc làm việc sai tư thế.
Triệu chứng bệnh thoát vị đĩa đệm
Những triệu chứng điển hình bao gồm:
- Đau nhức tay hoặc chân: Cơn đau từ âm ỉ đến dữ dội, tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi.
- Tê bì tay chân: Cảm giác như kiến bò, tê nhức lan xuống các chi.
- Yếu cơ, bại liệt: Khó khăn khi đi lại, vận động, teo cơ, nguy cơ phải ngồi xe lăn.
Bênh nhân nên khám ngay khi:
- Đau, tê bì, yếu cơ ngày càng nặng.
- Són tiểu hoặc bí tiểu.
- Mất cảm giác tại các vùng “yên ngựa”.
Đối tượng nguy cơ cao
Lao động chân tay, mang vác nặng.
Người thừa cân, béo phì.
Tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm.
Phương pháp chẩn đoán
Khám lâm sàng: Kiểm tra độ căng cứng của lưng, khả năng vận động, vận động cơ.
Hình ảnh chẩn đoán: X-quang, CT, MRI.
Test thần kinh: Đo điện cơ để xác định tổn thương dây thần kinh.
Phương pháp điều trị
Điều trị bảo tồn: Nghỉ ngơi, luyện tập, sử dụng thuốc giảm đau, giãn cơ.
Vật lý trị liệu: Áp dụng khi thuốc không hiệu quả.
Phẫu thuật: Dùng khi điều trị bảo tồn sau 6 tuần không hiệu quả.
Phương pháp thay thế: Kéo nắn xương khớp, châm cứu, yoga. Người bệnh nên nghỉ ngơi, tập nhẹ nhàng, không nằm quá lâu
Phòng ngừa
Tập thể dục nhẹ nhàng như bơi, đạp xe.
Tránh mang vác nặng.
Giữ cân nặng ổn định.
Thoát vị đĩa đệm là một tình trạng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Khi có dấu hiệu, người bệnh nên khám và điều trị kịp thời để phòng ngừa biến chứng.
